1. Chia thừa kế là gì? Khi nào mở thừa kế?

Chia thừa kế là quá trình phân chia tài sản của người đã chết cho những người còn sống theo di chúc hoặc theo pháp luật.

Thời điểm mở thừa kế: là thời điểm người để lại tài sản chết hoặc khi Tòa án có quyết định tuyên bố chết.

Tại TP.HCM, thủ tục chia thừa kế liên quan đến bất động sản chiếm tỷ lệ lớn, do đó cần nắm rõ quy trình và các rủi ro pháp lý để tránh tranh chấp.

2. Chia thừa kế theo di chúc và theo pháp luật

2.1. Chia thừa kế theo di chúc

Áp dụng khi:

Người chết để lại di chúc hợp pháp.
Di chúc chỉ rõ người hưởng và phần tài sản được hưởng.

Di chúc hợp pháp phải đáp ứng các điều kiện về chủ thể lập di chúc, nội dung, hình thức, và không bị làm giả, ép buộc.

2.2. Chia thừa kế theo pháp luật

Áp dụng khi:

Không có di chúc.
Di chúc vô hiệu.
Người được chỉ định thừa kế chết trước hoặc không có quyền hưởng.
Một phần di chúc không đề cập đến tài sản còn lại.

Hàng thừa kế theo pháp luật:

Hàng 1: vợ, chồng, cha đẻ, mẹ đẻ, cha nuôi, mẹ nuôi, con đẻ, con nuôi của người chết.
Hàng 2: ông nội, bà nội, ông ngoại, bà ngoại, anh ruột, chị ruột, em ruột của người chết; cháu ruột của người chết mà người chết là ông nội, bà nội, ông ngoại, bà ngoại.
Hàng 3: cụ nội, cụ ngoại của người chết; bác ruột, chú ruột, cậu ruột, cô ruột, dì ruột của người chết; cháu ruột của người chết mà người chết là bác ruột, chú ruột, cậu ruột, cô ruột, dì ruột; chắt ruột của người chết mà người chết là cụ nội, cụ ngoại.

3. Ai được quyền hưởng di sản thừa kế?

3.1. Người hưởng theo di chúc

Là người được ghi tên cụ thể trong di chúc.

3.2. Người hưởng theo pháp luật

Theo quy định của Bộ luật Dân sự 2015.

3.3. Ai không được hưởng di sản?

Những người có hành vi gian dối, lừa dối, đe dọa trong việc lập di chúc hoặc xâm phạm nghiêm trọng tính mạng, sức khỏe người để lại di sản.

3.4. Những người được hưởng dù không có tên trong di chúc

Theo Điều 644 BLDS 2015, gồm:

Con chưa thành niên
Vợ/chồng
Cha mẹ

Những người này được hưởng phần di sản bắt buộc.

4. Thủ tục chia thừa kế tại TP.HCM theo đường công chứng

Thủ tục này áp dụng khi mọi người thừa kế đều đồng thuận và không có tranh chấp.

4.1. Điều kiện công chứng

Theo khoản 1 Điều 59 Luật Công chứng 2014:

Những người thừa kế theo pháp luật hoặc theo di chúc nhưng không xác định rõ phần hưởng có quyền lập văn bản thỏa thuận phân chia di sản hoặc khai nhận di sản.

4.2. Hồ sơ cần chuẩn bị

Phiếu yêu cầu công chứng
Giấy tờ nhân thân của những người thừa kế
Giấy chứng tử
Di chúc (nếu có)
Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, nhà ở hoặc tài sản khác
Giấy tờ chứng minh quan hệ thừa kế: khai sinh, đăng ký kết hôn, sổ hộ khẩu…

4.3. Quy trình công chứng chia thừa kế

Nộp hồ sơ tại Văn phòng công chứng
Công chứng viên kiểm tra hồ sơ
Niêm yết công khai 15 ngày tại UBND xã/phường nơi cư trú cuối cùng của người để lại di sản
Công chứng và ký văn bản thỏa thuận/khai nhận di sản
Nhận kết quả và tiến hành sang tên tại Văn phòng đăng ký đất đai